Dries Verhoeven (1976 Oosterhout, Nederland) is een theatermaker en beeldend kunstenaar. Sinds 2020 neemt hij zitting in de Akademie van Kunsten.
Hij maakt installaties, performances en happenings in musea, op locatie en in de openbare ruimte van een stad. Op de grens tussen performance- en installatiekunst zet hij de verhoudingen tussen toeschouwers, performers, alledaagse werkelijkheid en kunst op scherp. De toeschouwer wordt direct betrokken bij het werk of krijgt de mogelijkheid om zijn eigen ervaring te sturen.
In zijn werk markeert Verhoeven aspecten van de sociaal maatschappelijke realiteit waarin we leven. Het gaat hem niet om het overdragen van een stelling ten opzichte van die realiteit, maar veel meer om het activeren van het denken van de kijker, de aansporing tot kritische reflectie. Hij hoopt twijfel te zaaien over de dominante systemen die ons leven en denken ongemerkt bepalen. De laatste jaren waren het onder andere het huidige crisis-denken en de invloed van digitale media op intermenselijke verhoudingen die de aanleiding vormden voor een werk.
In zijn vroegere ervaringsvoorstellingen werkte Verhoeven samen met uitzonderlijke mensen: jonge kinderen, hoogbejaarden (Lege handen 2010), blinden (Donkere Kamer 2011) of mensen met een vluchtelingenachtergrond (Niemandsland 2008). De bezoeker werd uitgedaagd om zijn eigen wereld te beschouwen vanuit een radicaal ander perspectief.
Vaak is een ontworpen of bestaande ruimte betekenisdrager van het werk. Zo realiseerde Verhoeven voor de installatie-voorstelling U bevindt zich hier (2007) een hotel voor dertig bezoekers. Iedere bezoeker ligt alleen in een kamer op een bed. Via een spiegelplafond van 400 m2 krijgt hij zicht op de andere toeschouwers. De hotel-installatie fungeert als model voor het ‘collectieve alleen zijn’ in de moderne stad.
In de barokke begrafenismis De Uitvaart (2014) dragen toeschouwers verdwenen onderdelen van de maatschappij ten grave. In een neogotische kerk, aan de hand van de katholieke liturgie, wordt tien dagen lang elke dag een andere waarde begraven. Met het werk markeert Verhoeven de onheilstijding zoals die wordt verwoord door sommige politici en cultuurpessimisten.
Vanaf 2012 verschuift het werk van Dries Verhoeven zich meer richting de beeldende kunst. Waar de theaterconventie uitgaat van de passieve bezoeker (de bezoeker blijft zitten op zijn stoel, tenzij hij zijn interesse verliest en wegloopt), gaat de museumconventie uit van de bewegende bezoeker (de bezoeker loopt verder naar de volgende zaal, tenzij hij geïnteresseerd raakt in een werk). Het levert volgens Verhoeven een actief denkende kijker op. Dit geldt in nog sterkere mate voor de voorbijganger op straat, in principe loopt hij door, tenzij een artistiek gebaar hem dusdanig interesseert of verwart dat hij vertraagt of zijn wandeling stilvalt.
In de mensententoonstelling Ceci n’est pas… (2013) worden uitzonderlijke mensen tentoongesteld in een glazen vitrine in het midden van de stad. Voorbijgangers zien zich geconfronteerd met dagelijks een andere “uitzondering op de regel”. In Homo Desperatus (2014), Verhoeven’s eerste solotentoonstelling, leven 70.000 mieren in de schaalmodellen van onze huidige menselijke catastrofes. ‘Via de mier’ kijkt de bezoeker naar de menselijke omgang met rampen. In Wanna Play? (Liefde in tijden van Grindr) (2014) onderzoekt Verhoeven de veranderende aard van de liefde in een tijd waarin dating apps als Grindr en Tinder voorzien in ‘intimiteit on demand’. 10 dagen lang, 24/7 is zijn leven en zoektocht naar verbinding voor iedereen zichtbaar. Met de video-installatie Guilty Landscapes (2016) brengt Verhoeven de werkelijkheid van ongemakkelijke nieuwsbeelden gevaarlijk dichtbij. Hij stelt de vraag of een persoonlijke verbinding tussen kijker en de bekekene mogelijk is. In Phobiarama (2017), een theatraal spookhuis op een plein in de stad, bevraagt Verhoeven de aanwezigheid van angstretoriek in het politieke domein.
Het werk van Dries Verhoeven was te zien op festivals als de Wiener Festwochen, LIFT (Londen), Festival Transamérique (Montreal) en Holland Festival. Zijn werk is onderscheiden met diverse prijzen waaronder de Mont Blanc Young Directors Award op de Salzburger Festspiele (voor U bevindt zich hier) en als ‘Best International Performance’ op het Fadjr International Theater Festival in Teheran (voor Guilty Landscapes). Verhoeven werkte o.a. voor HAU Hebbel am Ufer Berlijn, Battersea Arts Centre London en de Münchner Kammerspiele. Zijn stichting A Room with a View wordt ondersteund door de Gemeente Utrecht en het Fonds Podiumkunsten. Dries Verhoeven woont in Berlijn en Amsterdam.
publicaties
‘In Doubt’ uitgeverij Kerber. Overzicht van werken 2003-2019, met essays van Christiaan Weijts, Maaike Bleeker en Evelyne Coussens (2020)
In ‘Thinking through theatre and performance’ (2019) schrijft Maaike Bleeker over de productie Niemandsland.
Intermedial Practice, principles and practice, door Mark Crossley. Dries Verhoeven schrijft over ‘Guilty Landscapes’ (2019).
Liesbeth Groot Nibbelink on Dries Verhoeven in ‘Nomadic Theatre, Mobilizing Theater and Practice on the European Stage (2019).
Intermedial Performance and Politics in the public sphere, Palgrave uitgevers. Katia Arfara schrijft o.a. over ‘Niemandsland’ (2018).
‘Scratching where it hurts’ (‘Krabben waar het pijn doet’), Dries Verhoeven (2016)
Voor € 18 (exclusief verzendkosten) kun je het boek bestellen via pr@driesverhoeven.com
Performance in the Twenty-First Century: Theatres of Engagement, Andy Lavender, uitgegeven door Routledge (2016).
‘Hedendaagse kunst in Nederlandse kerken, 1990-2015. Van Jan Dibbets tot Tinkebell’, Joost de Wal (red.), p.31 en p.118-119 (2015).
‘Partizipation der Blicke. Szenerien des Sehens und Gesehenwerdens in Theater und Performance’, Adam Czirak, transcript Verlag, Bielefeld (2012).
’80 cm away from you’, voorstellingen/performances 2002 – 2009, Dries Verhoeven (2009).
teksten van Dries Verhoeven
“Ik stel me voor dat ik een glitterbadpak draag op het podium van een Miss-Worldverkiezing. Het spotlicht op mijn gezicht gericht, onder mijn neus een microfoon […]”
‘De liefdadige kunstenaar’, een artikel van Dries Verhoeven voor de publicatie ‘Ongelijke gedachten over precariteit’ van de Akademie van Kunsten (2020)
lees het artikel (pag. 36 t/m 44 van de publicatie)
‘Op de tast’, Dries Verhoeven (2020)
‘Code Radicality’, Dries Verhoeven (2018).
‘Alleen twijfel kan ons redden’, Dries Verhoeven (2017).
‘Tegen de ziekte van het vriendelijk comfort’, Dries Verhoeven voor het Utrechts Verbond op www.nieuws030.nl (2015).
‘Keinen applaus bitte. Theater als kollektive Erfahrung’, Dries Verhoeven in Theater der Zeit. Go West, Theater in Fladern und den Niederlanden (2009).
lees het artikel (in het Duits)
Kijk voor project-gerelateerde teksten bij Werk
artikelen
2020
“Many of Verhoeven’s creations are constructed to make us reflect on how we look, and on looking as a social and cultural phenomenon. […] Verhoeven draws attention to our role as spectators: to how we enact this role, and how we are complicit in how the world comes about.”
Een artikel van Maaike Bleeker in Parse Journal (Issue 12, herfst 2020) waarin ze onder meer het werk van Dries Verhoeven bespreekt.
lees het hele artikel (in het Engels)
“Dit werk stelt vragen over onze behoefte aan een collectief, de behoefte om in één ruimte in de fysieke nabijheid van anderen te verkeren. Door afstand te creëren hoop ik het gemis van vlees en bloed voelbaar te maken. Dat komt in deze nieuwe editie waarschijnlijk nog harder binnen.”
‘Door corona werd het kunstwerk U bevindt zich hier wel heel relevant’, Herien Wensink interviewde Dries Verhoeven voor De Volkskrant (05-07-2020) lees het interview
Kijk voor project-gerelateerde teksten bij Werk
2019
“In de installaties van Verhoeven is de kijker betrokken bij het project op een manier die moeilijk te voorspellen is maar vaak radicaal. De relatie is gebaseerd op een open relatie – namelijk die van een vrijwillige blik.”
Kasia Torz in de publicatie Klaxon.
lees het artikel (vanaf pagina 59, in het Engels)
“De drek moet ergens heen.”
Voor Mister Motley interviewde Selm Wenselaer Verhoeven over de installatie ‘Happiness’ op de NDSM-werf en over de vraag of kunst de publieke ruimte nog ontregelen kan.
lees het interview
“Verhoeven zet de censuur naar zijn hand om een discussie op gang te brengen over het paternalisme binnen de Finse staat.”
DutchCulture en het Fonds Podium Kunsten organiseerden op 15 april 2019 een symposium over artistieke vrijheid en censuur: Artistiek Kompas.
lees het artikel van Errol Boon (in het Engels)
Kijk voor project-gerelateerde teksten bij Werk
2017
Wanna Play? is een van de onderwerpen in het artikel ‘Attention Please! Changing Modes of Engagement in Device-Enabled One-to-One Performance Encounters’
Eirini Nedelkopoulou gepubliceerd in Contemporary Theatre Review (november 2017).
lees het artikel (in het Engels)
“Verhoeven masterfully displays the gap between the visible and the real: he displays, in front of the eyes of the spectators in an explicit and ‘live’ way, the artificiality of fear and that fear is nothing more than a product of ‘fiction’”.
Mehmet Kerem Özel schreef een artikel getiteld ‘Dries Verhoeven’s theatrical world based on spectators’ experience’ voor het kunstmagazine Art Unlimited (oktober 2017).
lees het artikel (in het Engels)
Kijk voor project-gerelateerde teksten bij Werk
2016
Metropolis 2012-2015. Laboratory and festival for art and performance in urban space’ biedt een overzicht van het Metropolis Festival in Kopenhagen waar Ceci n’est pas.. in 2015 werd gepresenteerd.
Verhoeven schreef een tekst over zijn motivatie achter het werk en onderzoekster en blogger Sofie Henningsen analyseerde het werk (mei 2016).
lees de bijdragen (p.134) (in het Engels)
Kloof of verkramping. Naar een herijking van kunstopvatting en cultuurbeleid.’
Marjo van Schaik schreef voor Boekman 107 (‘Kunst en de stad van de toekomst’) een bijdrage over hoe kunst en cultuur in de stad van de toekomst een relevante positie kunnen blijven innemen. Kunstenaars en hun verhouding ten aanzien van de bestaande infrastructuur en Songs for Thomas Piketty komen aan de orde (zomer 2016).
lees het artikel
‘Ontregeling is het doel’.
Journaliste Evelyne Coussens interviewde Verhoeven voor de Vlaamse krant De Morgen (28-09-2016).
lees het interview
‘Een oproep om te twijfelen’.
Lieneke Hulshof interviewde Verhoeven voor kunstblog Mister Motley (september 2016).
lees het interview
‘Met of zonder die theaterstoelen’
Paul van der Steen interviewde Verhoeven en Casper Vandeputte in het kader van 65 jaar Toneelacademie Maastricht (maart 2016).
lees het interview (p.12)
Kijk voor project-gerelateerde teksten bij Werk
2015 – 2012
‘Before I moved a vase, now I move the couch’
Wouter Hillaert interviewed Verhoeven for De Standaard (07-11-2015).
read the article (in Dutch)
Ants Against the Apocalypse’,
Agnese Čivle interviewde Verhoeven voor Arterritory.com (04-11-2015).
lees het interview (in het Engels)
‘Neue realitäten: Jahrbuch des Bundesverband Freie Darstellende Künste 2014/15’
Tobias Brenk (05-10-2015).
lees het stuk (in het Duits)
‘Has art boxed itself into a corner?’
Stuart Jeffries voor The Guardian (09-02-2015).
lees het artikel (in het Engels)
‘Was macht das Theater, Dries Verhoeven?’
Een gesprek van Dries Verhoeven met Anna Volkland in Theater der Zeit (november 2014).
lees the interview (in het Duits)
‘Perceiving and Believing: An Enactive Approach to Spectatorship’
Maaike Bleeker en Isis Germano in Theatre Journal (66:3), p. 363-384 (mei 2014).
ga naar downloadpagina
‘Nomade in Niemandsland’
Tim de Hullu voor AD/Utrechts Nieuwsblad (14-09-2013).
lees het interview
‘Blind zien’
Karin Veraart interviewt Verhoeven voor De Volkskrant (18-05-2012).
lees het interview
‘Dries Verhoeven the one-man band’
Anne Gonon voor Strada, p.46-48 (april 2012).
lees het artikel (in het Engels)
Kijk voor project-gerelateerde teksten bij Werk
2011 – 2004
Bewegend denken’,
een essay van Nienke Scholts in Etcetera #125, p.44 (juni 2011).
lees het essay
‘”De toeschouwer is voor mij de hoofdpersoon. Ik wil weten hoe hij of zij kijkt en luistert, ik wil verwarren en beroeren, en hem vervolgens aan het denken zetten.”‘
Simon van den Berg interviewde Dries voor het internationale Engelstalige tijdschrift Dutch Mountains van SICA (01-02-2010).
lees het interview
‘Koop een kaartje voor de wereld’
Marijn van der Jagt voor Vrij Nederland (09-05-2009).
lees het artikel
‘De kracht van de menselijke maat’
een portret van Verhoeven als decorontwerper n.a.v. After Life, een opera van Michel van der Aa (2009).
lees het portret
Juryrapport VSCD MIMEPRIJS 2008
U bevindt zich hier en Niemandsland, p.18-19 (16-09-2008).
lees het juryrapport
‘Performing stories. Over het maakproces van Sporenonderzoek’
een interview met Verhoeven door Liesbeth Groot Nibbelink (01-02-2008).
lees het interview
‘Het geheim van de diversiteit. Kunst vieren, delen en beleven’
Bart Top, p.27 (november 2008).
bekijk de uitgave
De Stichting Aanmoedigingsfonds voor de Kunsten reikte tot en met 2005 jaarlijks een aanmoedigingsprijs uit aan een jonge, talentvolle podiumkunstenaar, die werkzaam waren achter de schermen: de Wim Bary Perspectiefprijs.
In 2004 kreeg Verhoeven deze prijs uitgereikt (17-10-2004).
lees het juryrapport
‘Bij toneel moet gevaar op de loer liggen’
Kester Freriks voor NRC Handelsblad (18-10-2004).
lees het artikel
Kijk voor project-gerelateerde teksten bij Werk